عید مبعث رسول مهربانی ها@مبارک باد

بِعثَت به برگزیده شدن حضرت محمد@ به پیامبری و آغاز رسالت او اشاره دارد که بنابر مشهور، در 27 رجب سال چهلم عام الفیل روی داده است. از این‌رو در فرهنگ شیعی 27 رجب، به عنوان «عید مبعث» گرامی داشته می‌شود. بعثت پیامبر سرآغاز دین اسلام و مقدمه برچیدن شدن بت‌پرستی از حجاز بود.

مبعث 3.jpg
2022-02-28 10:00:00

واژه‌شناسی

بعثت به معنای برگزیدن فردی به پیامبری از سوی خدا و آغاز دوره نبوتش است. هرچند بعثت درباره برگزیدن همه پیامبران به نبوت کاربرد دارد اما از آن برگزیدن حضرت محمد به پیامبری به ذهن متبادر می‌شود.[1] از این‌رو در فرهنگ اسلامی، روز مبعث به روزی گفته می‌شود که حضرت محمد@ به رسالت مبعوث شده است.[2] بعثت در لغت به معنای برانگیختن است[3] همچنین به معنای ارسال[4] و روانه کردن نیز آمده است.[5]

بعثت در قرآن کریم، به معنای برانگیختن و فرستادن پیامبران برای هدایت مردم[6] و نیز حشر مردگان به کار رفته است.[7]

زمان و مکان بعثت پیامبر@

غار حراء، محل بعثت پیامبر@ که در کوه نور مکه واقع شده است.

بعثت پیامبر اکرم@ بنابر مشهور در 40 سالگی و بنا به قولی، در 43 سالگی حضرت محمد@ رخ داده است.[8]

طبق گفته مورخان، بعثت در سال چهلم عام الفیل و بیستمین سال حکومت خسرو پرویز بر ایران روی داده است. برخی از منابع 17 یا 18 رمضان، یا یکی از روزهای ربیع الاول را روز بعثت دانسته‌اند،[9] و قول مشهور در میان شیعیان 27 رجب است.[10] پیامبر در غار حرا به نبوت رسید.

ماجرای آغاز رسالت پیامبر

پیامبر وقتی که در غار حرا به تفکر و عبادت مشغول بود، با نزول نخستین آیات سوره علق، بعثتش آغاز شد و با نخستین آیات سوره مدثر ادامه یافت.[11] پیامبر@ ابتدا همسرش خدیجه> و پسر عمویش #">علی# را در جریان نبوت خویش قرار داد. سه سال بعد با نزول آیه وَأَنذِرْ عَشِیرَتَک الْأَقْرَبِینَ ﴿214﴾ (ترجمه: و خویشان نزدیکت را هشدار ده.)[ شعراء–214] آشنایانش را از نبوت خود آگاه کرد و در همان سال با نزول آیه فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکینَ ﴿94﴾ (ترجمه: پس آنچه را بدان مأموری آشکار کن و از مشرکان روی برتاب)[ حجر–94] نبوتش را علنی کرد. پیامبر@ نخستین بار در بازار عُکاظ ،[یادداشت 1]جایی که مردم برای تجارت در آن جمع بودند و عده‌ای نیز در بلندی‌های آن به بیان اشعار تازه و داستان‌های گوناگون مشغول بودند، دعوت خویش را آشکار کرد.[نیازمند منبعابولهب و عده‌ای به پیروی از او پیامبر@ را آزار رساندند؛ اما ابوطالب در حمایت از پیامبر@ آنان را تنبیه کرد.[12]

واکنش پیامبر به نزول فرشته وحی

اولین وحی، همراه با هیبت و احساس سنگینی بار عظیم رسالت توسط جبرئیل بر پیامبر@ نازل شد. پیامبر در کودکی به واسطه پاکی درونی که داشت و نیز بیزاری از محیط فاسد آن زمان مکه، میل به تنهایی و گوشه‌گیری از شهر و دیار خود را داشت. به همین جهت، عزلت‌های یک ماهه در کوه‌های اطراف مکه و بعد بازگشت به شهر، خواب‌هایی که حال و هوای جهان غیب داشت، شنیدن صدای ملک وحی پیش از بعثت و ارتباط سه ساله اسرافیل و 20 ساله جبرئیل با ایشان[13] آمادگی‌هایی بوده که ایشان را برای ابلاغ پیامبری مهیا می‌ساخته است. البته روایات دیگری وجود دارد که پیامبر@ را ناآشنا به فضای وحی و ارتباط با فرشتگان معرفی می کند: نگاه ناباورانه پیامبر@ به حادثه وحی و ترس از پریشان خاطری یا جن زدگی، مشورت با خدیجه و تأییدگرفتن از ورقة بن نوفل به عنوان شاهد پیامبری او و آرام شدن حضرت با دلداری وی، مضامین این دسته از روایات است[14] این دسته از روایات با سیر رشد و فضای تربیتی حاکم بر پیامبر@ و بصیرت و بینش او نسبت به وظیفه سنگین رسالت، ناسازگار دانسته شده است.[15]

جایگاه بعثت در فرهنگ شیعی

تمبر یادبود مبعث

در فرهنگ شیعی 27 رجب به عنوان عید مبعث شناخته می‌شود و جشن‌هایی به همین مناسبت برگزار می‌گردد. این روز در ایران و برخی از مناطق عراق[16] تعطیل رسمی است.

اعمال روز مبعث

در روایات برای شب و روز مبعث اعمالی ذکر شده است که انجام آن مستحب است.

اعمال شب و روز مبعث
شب بیست و هفتم

از این شب با نام «لیلة المحیا» به معنای شب احیا و شب زنده‌داری نیز نام برده شده است.[17]

روز بیست و هفتم
  • غسل کردن
  • روزه گرفتن
  • صلوات فرستادن
  • زیارت امیرالمومنین#
  • @ (صفحه وجود ندارد)">زیارت پیامبر@
  • خواندن دوازده رکعت نماز که در هر رکعت سوره حمد و یس را بخواند پس از نماز، چهار بار سوره حمد را بخواند و سپس چهار بار بگوید: "لا اله الا الله والله اکبر والحمد لله وسبحان الله ولا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم" و بعد چهار بار بگوید: " الله ربی لا اشرک به شیئا"

پانویس

  1.  نگاه کنید به: مطیع، «بعثت»، ص79-280.
  2.  همایی، «مبحث بعثت رسول اکرم@»، ص44.
  3.  مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، 1368ش، ج1، ص296.
  4.  فراهیدی، کتاب العین، 1409ق، ج2، ص112.
  5.  راغب اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، 1412ق، ص132-133.
  6.  سوره بقره، آیه 213؛ سوره نحل، آیه 36؛ سوره اسراء، آیه 17.
  7.  سوره یس، آیه 52؛ سوره بقره، آیه 56؛ سوره حج، آیه7.
  8.  یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج2، ص22؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، 1385ق، ج2، ص46.
  9.  ابن هشام، السیرة النبویة، [1383ق]، ج1، ص385؛ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص15؛ طبری، تاریخ الطبری، ج2، ص293.
  10.  مجلسی، بحارالأنوار، 1363ش، ص18، ص190؛ عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، 1426ق، ج2، ص290.
  11.  ابن هشام، السیره النبویه، ج1، ص236-237؛ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص16؛ طبری، تاریخ، ج2، ص298
  12.  یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص17-18.
  13.  یعقوبی، تاریخ، ج2، ص16؛ نیز ابن اثیر، الکامل، ج2، ص46-50.
  14.  ابن هشام، السیره النبویه، ج1، ص238؛ یعقوبی، تاریخ، ج2، ص17؛ طبری، تاریخ، ج2، ص299
  15.  مرتضی عاملی، الصحیح، 1426ق، ج2، ص298-302؛ سبحانی، فروغ ابدیت، 1385ش، ص223-225.
  16.  النجف تعطّل الدوام الیوم بمناسبة المبعث النبوی، سایت مؤسسة الشهداء.
  17.  دائرة المعارف تشیع، ج8، ص176.

یادداشت‌ها

  1.  عُکاظ نام بازاری بزرگ در منطقه مکه بود.( نزدیک عرفات و فاصله‌اش تا مکه، سه روز، و تا طائف، یک روز، راه بود) مردم، روز نخست اول ذی‌القعده، به بازار عکاظ می‌رفتند و بیست شب در آنجا اقامت می‌کردند.این بازار در این ایام پر از شلوغی و هیجان بود و داد و ستد فراوان در آنجا صورت می‌گرفت و شعرا اشعار می‌خواندند و قبایل عرب و شیوخ و رؤسای آنان در آنجا جمع شده به یکدیگر فخر و مباهات می‌کردند و گاهی به عیش و نوش می‌پرداختند.این بازار در ده میلی طائف و در یکی از مراحل صنعا قرار داشت وچون همه شروط یک بازار مورد قبول فرهنگ جاهلی را دارا بود از این‌رو به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار جاهلی شهرت داشت.ابن منظور، لسان العرب، ج7، ص448 نشر دارصادر، بیروت، طبع سوم1414ق

منابع

  • قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
  • ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، 1385ق/1965م.
  • ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، بی‌نا، 355ق/936م.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، معجم مفردات الفاظ القرآن، دمشق - بیروت، دار العلم - الدار الشامیة، 1412ق.
  • سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت تجزیه و تحلیل کاملی از زندگی پیامبر اکرم@، قم، بوستان کتاب، چاپ بیست و یکم، 1385ش.
  • عاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، قم، دارالحدیث، 1426ق.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرایی، گردآوری محسن آل عصفور، قم، مؤسسة دار الهجرة، 1409ق.
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، تهران، اسلامیه، دوم، 1363ش.
  • مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
  • مطیع، مهدی، «بعثت»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج12، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1383ش.
  • همایی، جلال الدین، «مبحث بعثت رسول اکرم@»، در بعثت نامه: مقالاتی درباره بعثت پیامبر اکرم@، گردآورنده: محمد رصافی، تهران، صبح صادق، 1383ش.
بیان دیدگاه